Το αιώνιο ερώτημα: Το πόκερ είναι περισσότερο παιχνίδι δεξιοτήτων ή τύχης;. Ο Πολ Τσενγκ συνομίλησε με τον ειδικό Τζο Ζερμέν που χρησιμοποιώντας επιστημονικές μεθόδους προσπάθησε να τονίσει το χάσμα ανάμεσα στους εξελιγμένους και τους αρχάριους παίκτες και μας δίνει αρκετές εμπεριστατωμένες απαντήσεις…

Ο Φιλ Χέλμουθ έχει κάνει μια δήλωση που έχει μείνει στην ιστορία: Αν δεν υπήρχε η τύχη θα κέρδιζα συνέχεια (!), δήλωσε ο διάσημος άσος του πόκερ. Όσο εγωιστικό κι αν ακούγεται ο Χέλμουθ αποτελεί αναμφίβολα έναν από τους κορυφαίους παίκτες στον κόσμο.

Και παρότι… υπερβάλει λιγάκι, γνωρίζει ότι ακόμη κι οι καλύτεροι παίκτες χρειάζονται τα κατάλληλα φύλλα αν θέλουν να κερδίζουν με συνέπεια στον χώρο του πόκερ. Αυτό που λέει ουσιαστικά ο Φιλ είναι ότι όσο περισσότερες ‘σωστές’ αποφάσεις λάβεις στο πόκερ τόσο καλύτερα θα τα πας – και πως οι καλύτεροι παίκτες (σαν κι αυτόν…) λαμβάνουν πάντοτε τις καταλληλότερες αποφάσεις.

Το θέμα περιπλέκεται ωστόσο καθώς κανένας μέχρι στιγμής δεν έχει προχωρήσει σε επίσημες και επιστημονικές έρευνες για να αποδείξει όλα αυτά τα πράγματα. Θα μπορούσαν παίκτες όπως οι Φιλ Άϊβυ, Ντάνιελ Νεγκρεάνου και Φιλ Χέλμουθ να ήταν απλά τυχεροί όλα αυτά τα χρόνια;;

Χάρη στις προσπάθειες λοιπόν του Τζο Ζερμέν στο περσινό World Series, έχουμε πλέον την απάντηση. Ο 29χρονος πτυχιούχος του Πανεπιστημίου της Φλόριντα μπορεί να μην συγκέντρωσε βραχιόλια όπως ο Τζεφ Λισάντρο κι ο Φιλ Άϊβυ στο 2009 World Series, αλλά απομονώθηκε σε μια μικρή αίθουσα συσκέψεων στο Rio όπου πραγματοποίησε μια εξίσου σημαντική συνεισφορά στο παιχνίδι…

Ώρα για μελέτη

Τέσσερα χρόνια πριν, ο Τζο Ζερμέν καταστάλαξε ότι ήθελε το επερχόμενο πτυχίο του να συνδυάζει δύο από τα μεγαλύτερα πάθη του: την ψυχολογία στον αθλητισμό και το πόκερ. ‘Μελέτησα την ψυχολογία στον αθλητισμό σε ηλικία 21 ετών και παίζω πόκερ από 6 χρονών με… αντίτιμο κάρτες του μπέιζμπολ και μερικές δεκάρες. Δεν είμαι επαγγελματίας παίκτης αλλά το λατρεύω.’

H πτυχιακή του μελέτη εστιάστηκε στις διαφορές ανάμεσα στους πρωταθλητές, τους μεσαίου επιπέδου παίκτες και τους ερασιτέχνες, ένα αντικείμενο, που συχνά εξερευνείται στον αθλητισμό γενικότερα αλλά ποτέ δεν έχει ερευνηθεί εξειδικευμένα για το πόκερ. ‘Είναι ένα από τα πράγματα που είσαι σίγουρος ότι υπάρχουν διαφορές αλλά αναρωτιέσαι για το ποιες είναι οι διαφορές αυτές.’ Εν τέλει ήθελε να ανακαλύψει τι καθιστά ένα παίκτη επαγγελματία.

Το πλάνο του ήταν να βρει 15 παίκτες και από τα τρία διαφορετικά επίπεδα (45 δηλαδή στο σύνολο) και να αναλύσει το παιχνίδι τους και το πρότυπο σκέψης τους. Το να ανακαλύψει βέβαια κάποιους αρχάριους και κάποιους παίκτες μεσαίου επιπέδου ήταν αρκετά εύκολο.

‘Ήταν συνηθισμένοι άνθρωποι που έπαιζαν πόκερ και πολύ ευχαρίστως θα συμμετείχαν σε μια τέτοια μελέτη.’ Οι αρχάριοι παίκτες θα έπρεπε να είχαν ωστόσο λιγότερες από 50 ώρες παιχνιδιού στο ενεργητικό τους και οι παίκτες μεσαίου επιπέδου από 500 έως 3,500 ώρες. Κανένας τους δεν θα έπρεπε είναι ‘κερδισμένος’ παίκτης.

Η εύρεση ωστόσο επαγγελματιών κορυφαίου επιπέδου αποδείχθηκε μια δύσκολη υπόθεση παραδέχεται ο Ζερμέν καθώς θα δεχόταν κριτική για το πώς θα κατάφερνε μια ιδανική αναλογία. ‘Για να γίνει όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστο το… πείραμα θα έπρεπε να φέρω τους 15 κορυφαίους παίκτες στον κόσμο, αλλά αν ρωτήσεις διάφορους ανθρώπους για το ποιους θεωρούν ως καλύτερους παίκτες, η λίστα πιθανόν να περιελάμβανε έως και 100 διαφορετικούς παίκτες! Θα υπήρχαν ασφαλώς κοινές απαντήσεις όπως ο… Φιλ Άϊβυ αλλά θα έμπαινες σε μια σημασιολογική διαφωνία για το ποιος είναι ο πλέον ειδικός και ποιος όχι.’

Για λόγους εμπιστευτικότητας ο Ζερμέν δεν μπορεί να αποκαλύψει τα ονόματα των επαγγελματιών που συμμετείχαν στην έρευνα αλλά επιβεβαιώνει ότι υπήρχαν ανάμεσα τους κάτοχοι βραχιολιών WSOP, ένας WPT Player of the Year και μερικοί παγκόσμιοι πρωταθλητές προηγουμένων ετών!

‘Όλοι τους φυσικά είχαν από 8,000 και πλέον ώρες παιχνιδιού στο ενεργητικό τους ο καθένας.’ Το να έφερνε τους 15 κορυφαίους επαγγελματίες στην Φλόριντα θα ήταν… ευχής έργον αλλά ο Ζερμέν αναγκάστηκε να ταξιδέψει στο Λας Βέγκας κατά την διάρκεια του World Series όπου βρίσκονταν οι παίκτες. ‘Το έκανα κατά την διάρκεια των 4 πρώτων ημερών του Series, το οποίο ήταν δύσκολο, καθώς πρόκειται για μια ιδιαίτερα πολυάσχολη περίοδο. Πήγα σε κάθε μέσο που θα μπορούσα να σκεφτώ: PokerStars, Full Tilt, Two Plus Two, κτλ.’

Οι κανόνες

Κάθε παίκτης θα έπαιζε 60 computer-generated hands και έπρεπε να διατυπώσει με λόγια τις κινήσεις του καθώς και τον λόγο που τις πραγματοποιούσε. ‘Δεν θέλαμε απλά να διαπιστώσουμε αν υπήρχαν διαφορές στην ποιότητα των αποφάσεων τους,’ δηλώνει. ‘Επιθυμούσαμε να γνωρίζουμε την διαδικασία σκέψης τους εξίσου.’ Για να κάνει τα πράγματα ακόμη πιο ενδιαφέροντα αποφάσισε να επιβάλλει δύο επιπλέον συνθήκες. Αρχικά οι παίκτες-υπολογιστές θα έπαιζαν με διαφορετικούς τρόπους, π.χ. υπερβολικά loose-aggressive ή υπερβολικά tight-aggressive.

Εκτός αυτού, θα υπήρχαν επίσης hands με περιορισμένη χρονική δυνατότητα (timed) και hands χωρίς χρόνο (untimed). Στα untimed, οι παίκτες είχαν όσο χρόνο ήθελαν στην διάθεση τους, ενώ σε διαφορετική περίπτωση είχαν μόλις 15 δευτερόλεπτα για να λάβουν την απόφαση τους. Τα 60 hands χωρίστηκαν έπειτα σε 3 παρτίδες από 20 hands, με τη κάθε μία να περιλαμβάνει διαφορετικά στιλ παιχνιδιού. Τα μισά από τα 20 hands ήταν timed και τα άλλα μισά untimed.

Ο Ζερμέν παραδέχεται ότι 60 hands στατιστικά είναι ένα αρκετά χαμηλό επίπεδο, αλλά έπρεπε να είναι ρεαλιστής. ‘Στην ιδανική περίπτωση θα έπρεπε να είχαμε ένα εκατομμύριο! “Αλλά σκεφτήκαμε το εξής : ποιος είναι εκείνος ο ικανοποιητικός αριθμός από hands για τα οποία να θεωρήσουμε ότι θα βρούμε στατιστικά σημαντικά, αξιόπιστα και αιτιολογημένα αποτελέσματα με ισορροπία σε σχέση με τον πραγματικό χρόνο που μπορούν να μου αφιερώσουν 45 παίκτες χωρίς να βαρεθούν.” Μετά από αυτό σκεφτήκαμε ότι θα υπήρχε και φθίνουσα απόδοση καθώς δεν θα έπαιζαν για πραγματικά χρήματα.’

Κάθε hand θα ήταν cash game, αλλά δεν θα υπήρχε συγκέντρωση των ποσών και οι παίκτες-υπολογιστές δεν θα είχαν την ‘μνήμη’ από το ένα hand στο επόμενο. Η μοναδική πληροφορία που ήταν στην οθόνη για τους παίκτες θα ήταν τα φύλλα τους, που βρίσκονταν στο hand, και το πόσα χρήματα είχαν πίσω τους. ‘Μερικά προγράμματα κάνουν ένα πράγμα κατά 85% και κάποια άλλα κατά 15%,’ μας εξηγεί. ‘Αλλά όσον αφορά το συγκεκριμένο εγχείρημα, ότι μπορούσαμε να κοντρολάρουμε το κάναμε.

Αν εσύ κι εγώ παίζαμε κάποιο hand ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, οι παίκτες-υπολογιστές θα έπρεπε να παίζουν επίσης με τον ίδιο τρόπο.’ Εφαρμόζοντας αυτούς τους αυστηρούς όρους, η έρευνα θα απέφευγε τις επικρίσεις για το ότι το παιχνίδι δεν ήταν αρκετά ‘ρεαλιστικό’. Το θέμα δεν ήταν όμως να προσπαθήσουμε να μιμηθούμε ένα πραγματικό παιχνίδι με ανθρώπους και χιλιάδες δολάρια στην μέση. Ο σκοπός μας ήταν απλά να διαπιστώσουμε το πώς διαφορετικοί τύποι παικτών αναλύουν το παιχνίδι τους.

Αποτελέσματα

Όπως ήταν αναμενόμενο, διαπιστώθηκε ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στην επιτυχία των επαγγελματιών παικτών και των αρχάριων. Όταν κληθήκαμε να αναλύσουμε τα δεδομένα και το διαφορετικό στιλ παιχνιδιού, παρατηρήσαμε ότι όλοι οι ερασιτέχνες παίκτες αγωνιζόντουσαν σε κάθε hand με τον ίδιο τρόπο, ενώ αντίθετα οι έμπειροι και επαγγελματίες παίκτες αλλά κι αυτοί του μεσαίου επιπέδου προσαρμοζόντουσαν ανάλογα.

Αν το θέταμε σε βάση φυσιολογικών κερδών τότε οι ειδικοί θα αποκόμιζαν κατά μέσο όρο $18.22 ανά hand, ενώ αντίθετα οι αρχάριοι θα έχαναν σχεδόν το ίδιο ποσό. Κάτι που αντικατοπτρίζεται και στο σκορ EV. Οι επαγγελματίες λοιπόν είχαν θετικό EV, τριπλάσιο από αυτό των αρχαρίων.

Αυτό που μας προκάλεσε όμως έκπληξη δηλώνει ο Ζερμέν ήταν η σύγκριση ανάμεσα στους επαγγελματίες και τους παίκτες μεσαίου επιπέδου. ‘Οι διαφορές ανάμεσα τους δεν ήταν τόσο ευρείες όσο μεταξύ των επαγγελματιών/μεσαίου επιπέδου και των αρχάριων,’ δηλώνει, σημειώνοντας καθαρά κέρδη μέσο όρο $14.63 ανά hand για τους παίκτες μεσαίου επιπέδου και – $17.26 για τους αρχάριους.

Παρ’ όλα αυτά, ενώ οι επαγγελματίες και οι παίκτες μεσαίου επιπέδου κατά κύριο λόγο λάμβαναν τις ίδιες αποφάσεις, ήταν οι εξηγήσεις για τους λόγους που οι δύο συγκεκριμένες ομάδες παικτών πραγματοποιούσαν τις συγκεκριμένες κινήσεις που φανέρωνε το… χάσμα γνώσεων που υπάρχει μεταξύ τους.

Αυτός είναι κι ο λόγος που το EV των παικτών μεσαίου επιπέδου ήταν ελαφρώς χαμηλότερο από αυτό των επαγγελματιών. ‘Οι παίκτες μεσαίου επιπέδου δεν σκέφτονται το μέλλον όσο οι ειδικοί,’ μας αναφέρει ο Ζερμέν. ‘Για τους ειδικούς, το hand ήταν μια μακρά συνεχόμενη διαδικασία σκέψης, ενώ για τους παίκτες των 2 άλλων επιπέδων κάθε απόφαση ήταν ξεχωριστή. Για τους ερασιτέχνες ειδικά, σε κάθε περίπτωση ήταν σαν να έπαιζαν κι ένα καινούριο hand!’

Η ταχύτητα… σκοτώνει

Οι συνθήκες με τον περιορισμένο χρόνο ανέδειξαν κάποια αναμενόμενα αποτελέσματα αλλά και κάποιες παράξενες… ανωμαλίες. Αν και σκεφτόντουσαν σε περισσότερο προηγμένο επίπεδο, οι επαγγελματίες πραγματοποιούσαν τις αποφάσεις τους γρήγορα. ‘Η βιβλιογραφία είναι κάτι που το υποστηρίζει επίσης,’ δηλώνει ο Ζερμέν.

‘Οι επαγγελματίες είχαν ανάλογες εμπειρίες κι έτσι απλά προσαρμοζόντουσαν σε μια κατάσταση που είχαν ξανασυναντήσει στο παρελθόν. Οι αρχάριοι παίκτες τα βρήκαν ασφαλώς περισσότερο ‘σκούρα’ με τα timed hands και συχνά έλεγαν, “Θεέ μου ευτυχώς τελείωσε ο περιορισμός του χρόνου, είμαι νευρικός και αγχωμένος.” ’

Κατά ένα περίεργο τρόπο το σημείο που οι ειδικοί προβληματιζόντουσαν περισσότερο ήταν στο river – αλλά μόνο στα timed hands. Στην πραγματικότητα οι ερασιτέχνες κατέγραψαν το υψηλότερο EV στο συγκεκριμένο σημείο, παρότι συνήθως θεωρείται το πιο δύσκολο του παιχνιδιού! Ο Ζερμέν πιστεύει πως έχει μια καλή εξήγηση για αυτή την φαινομενική ανωμαλία. ‘Αν υπήρχε ένα περίπλοκο spot στο river, τότε οι επαγγελματίες θα έπρεπε να επαναφέρουν ολόκληρο το hand στο νου τους.

Αλλά μέσα σε 15 δευτερόλεπτα, δεν είχαν τον χρόνο που συνήθως έχουν για μια τέτοια διαδικασία, κι έτσι τα επίπεδα επιτυχίας τους σημείωσαν πτώση. Οι αρχάριοι απλά έπαιζαν το παιχνίδι.’ Ο Ζερμέν σημειώνει ωστόσο πως στην πραγματικότητα δεν θα ήταν κάποιο πρόβλημα. ‘Ο μοναδικός λόγος που θέσαμε συνθήκες με περιορισμό χρόνου ήταν λόγων των ανάλογων συνθηκών σε μελέτες ψυχολογίας άλλων αθλημάτων. Δεν υπάρχουν ασφαλώς πολλές καταστάσεις στην πραγματική ζωή που θα απαιτήσουν από ένα παίκτη πόκερ να παίξει το hand μέσα σε 15 δευτερόλεπτα.’

Τελική ανάλυση

Παρότι το συγκεκριμένο… πείραμα δεν ανέδειξε κάτι το πρωτοποριακό και το επαναστατικό είναι φανερό ότι υποστηρίζει κάποιες πτυχές διαδικασίας σκέψεων που υποπτευόμασταν. Οι αρχάριοι δηλαδή σκέφτονται αποκλειστικά για τα hands τους και όχι απαραίτητα κάτι σχετικό με το πόκερ ή σε βάθος χρόνου.

Οι παίκτες μεσαίου επιπέδου κάνουν ένα βήμα παραπέρα σε σχέση με το hand, τα pot odds και την θέση. Τέλος οι επαγγελματίες και έμπειροι παίκτες λαμβάνουν υπ’ όψιν αυτόματα όλους αυτούς τους παράγοντες αλλά επικεντρώνουν κυρίως την προσοχή τους στο τι σκέφτεται ο αντίπαλος τους.

Ο Ζερμέν ελπίζει ότι τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας θα βοηθήσουν την βιομηχανία του πόκερ στο σύνολο της.

‘Θεωρώ πως η μεγαλύτερη πρακτική εφαρμογή στις Ηνωμένες Πολιτείες θα ήταν η νομιμοποίηση του online πόκερ κι ενώ το ερώτημα παραμένει: είναι τελικά το πόκερ ένα παιχνίδι δεξιοτήτων; Απ’ όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω λοιπόν το συγκεκριμένο επιστημονικό πείραμα αποδεικνύει περίτρανα ότι όντως το πόκερ είναι ένα παιχνίδι δεξιοτήτων,’ ολοκληρώνει ο Ζερμέν με αφορμή την ενδιαφέρουσα έρευνα της οποίας ηγείτο.